مقایسه خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی تعدادی از ژنوتیپ‌های بومی هندوانه ابوجهل (Citrullus colocynthis L.)

هندوانه‌ ابوجهل (Citrullus colocynthis L.) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده‌ کدوییان می‌باشد که از خواص مهم آن اثرات ضددیابتی، ضدویروسی، ضد‌میکروبی و ضدسرطانی است. با توجه به اینکه گزارشی از بررسی ویژگی‌های ژنوتیپ‌های ایرانی آن وجود ندارد، لذا در این مطالعه 15 ژنوتیپ هندوانه ابوجهل ایرانی از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری و از لحاظ صفات مورفولوژیکی ارزیابی و در سه ژنوتیپ انتخابی نیز حضور ماده ضدسرطان الاتریسین بی ارزیابی شد. به منظور اندازه‌گیری صفات مورفولوژیک و تهیه نمونه‌ جهت بررسی‌های فیتوشیمیایی، از بوته ژنوتیپ-های هندوانه ابوجهل در محل رویشگاه‌های طبیعی استفاده گردید. نمونه‌های گیاهی در دمای اتاق خشک شده و سپس عصاره‌گیری شدند. به‌منظور اندازه‌گیری میزان الاتریسین بی از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا استفاده شد. مقایسه ژنوتیپ‌ها بر اساس صفات مورفولوژیک نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از لحاظ اکثر صفات مورد بررسی اختلاف معنی‌داری وجود دارد و تجزیه خوشه‌ای بر اساس صفات مورفولوژیکی ژنوتیپ‌ها را در چهار گروه مختلف قرار داد. بررسی فیتوشیمیایی سه ژنوتیپ انتخابی نیز نشان داد که مقدار ماده ضد سرطان الاتریسین بی در اندام‌های مختلف این ژنوتیپ‌ها متفاوت بوده و بیشترین مقدار آن در اندام برگ ژنوتیپ بندان می‌باشد. تحقیق حاضر برای اولین بار نشان داد که ماده ضد سرطان الاتریسین بی علاوه بر میوه و برگ در ساقه و ریشه این گیاه نیز وجود دارد و می‌توان از سایر اندام‌های گیاه نیز این ماده ضدسرطان را استخراج نمود.